mércores, 25 de abril de 2018

OS ADXECTIVOS EN LATÍN


I) ADXECTIVOS QUE SE DECLINAN POLA SEGUNDA E A PRIMEIRA DECLINACIÓNS:
BONUS, -A, -UM:
LIBER, LIBERA, LIBERUM: Libre


II) ADXECTIVOS QUE SE DECLINAN POLA TERCEIRA DECLINACIÓN: 










luns, 23 de abril de 2018

DO REPASO DAS DECLINACIÓNS DOS SUBSTANTIVOS

QUAESTIONES:
Para repasa a primeira e a segunda declinaciósn proba a declinar un adxectivo como:
BONUS, - A, -UM: 

Logo tenta facelo coa terceira e un adxectivo como FORTIS, - E: 


domingo, 22 de abril de 2018

CUARTA E QUINTA DECLINACIÓNS


Para ver como podería quedar no declinator:

QUAESTIONES:
Proba a identificar nesta listaxe palabras da cuarta e da quinta declinación e declinalas:

aquila,-ae (f)
bos,bovis (m)
dies.ei (m/f)
dominus,-i (m)
exercitus, us (m)
gelu, -us (n)
manus, us(f)
mors, -tis (f)
res,-ei(f)
rex,-gis(m)
servus, -i (m)
templum,-i(n)

martes, 17 de abril de 2018

Quid faciunt homines et mulieres?


Viri Romani varia officia habent. Pater Lucii et Claudiae mercator est. Mercadores viri sunt qui vendunt et emunt merces varias: oleum, farinam, vinum, garum, pisces, carnem, amphoras, telas, gemmas et cetera. Claudius in officina Hispaniae garum facit; postea in provinciis Romanis garum vendit.

Pater Antonii miles legionis Romanae est. Legiones Romanae pugnant et Imperium Romanun defendunt. Pater Marci in urbe medicus est et cives sanant. In legionibus Romanis quoque medici sunt, qui milites aegros sanant.

Viri urbium et agrorum multa alia officia habent: tabernarius in taberna alimenta vendit; tonsor capillos et barbam virorum curat; magister discipulos docet; pistor panem facit; pigmentarius unguenta facit; tinctor telas tingit et cetera.

Patricius Romanus per multos annos cursum honorum facit: primum quaestor est, mox aedilis, praetor, denique consul.

In agro Romano, agricolae et pastores sunt. Agricolae terras laborant et pastores oves, vaccas et boves curant.

Feminae Romanae in domo sua manent et liberos curant, sed paucae alia officia habent. Sunt medici, ornatrices, paedagogae, obstetrices... Obtetrix feminas curat, cum suos liberos pariunt.

In societate romana servi labores arduos et difficiles faciunt.


QUAESTIONES

Quid facit medicus?
Quid facit pater Lucii?
Quid faciunt mercatores?
Quid faciunt feminae Romanae?
Quae sunt obstetrices Romanae?
Quae officia habent viri urbium et agrorum?
Quid faciunt patricii Romani?
Possuntne feminae sanare homines aegros?

VOCABULA:
aedilis,-is:(m) edil, maxistrado do goberno da urbe
aeger, gra,grum: adx. enfermo
ager,agri:(m) campo
alimentum-i(n) alimento
alius,alia,aliud: adx. outro
amphora, -ae:f. ánfora.
arduus,-a,-uum: adx. duro
barba,-are(f): barba
bos,-bovis(m): boi
capillus,-i(m) pelo, cabelo.
caro, -nis(f) carne
ceterus,-a,-um: adx. restante
civis,-is(m) cidadán
consul, is(m): consul, maxistardo equivalente a xefe de goberno
curo,-as,-are,avi: coidar. atender.
cursus honorum: a carreira política en Roma.
denique: adv finalmente
doceo,-es,-ere, docui: ensinar
emo,is ,ere: comprar, mercar
farina,-ae(f): fariña
garum,-i(n) garo (unha epecie de salmoira)
gemma, -ae(f) pedra preciosa.
Hispania, -ae: f. Hispania (a península enteira)
magister,-tri(m): mestre
medicus,-i(m) médico
mercator, -oris( m) comerciante.
merces,- edis(f) mercadoría.
miles,-itis(m) soldado.
mox: adv despois, logo
multus,-a,-um:adx.moito
legio,-onis(f): lexión
obstetrix-icis(f): parteira
officina, -ae: f. fábrica, obradoiro.
officium-ii: (n) oficio
oleum,-i (n) aceite
ornatrix, -igis( f) perruqueira
pastor,-oris (m):
patricius,-ii:(m) patricio
pigmentarius, -ii(m):perfumista
piscis-is(m) peixe
pistor,-oris: panadeiro
postea: adv. despois
praetor-oris:(m) pretor, maxistardo de xustiza
provincia,-ae:(f) provincia
pugno-as-are,-avi: loitar
quaestor,-oris(m): cuestor, maxistardo da facenda.
sano-as-are: sandar.
taberna,-ae(f) taberna, tenda de alimentos e comidas
tabernarius,-ii(m) taberneiro
tela, ae:f. tea
tinctor,-oris(m)
tingo,-is,-ere, tinxi: tinguir, tinxir
tonsor,-oris(m) perruqueiro
ungueantum,-ii: (n) perfume/ crema
urbs,-bis(f): cidade
varius,a,um: adx. variados distintos.
vendo,-is,-ere: vender
vinum,-i (n) viño
vir, -i (m) home, varón.

mércores, 11 de abril de 2018

UN TEXTO DE PLAUTO: SOSIAS

Un momento da representación en Ourense de Anfitrión, a comedia de Plauto, versión de Noite Bohemia.
Para preparar a proba de lectura de Anfitrión, é moi recomendable, ademais  ler a introdución  e ter en conta algunha das cuestións que se indican na guía didáctica da páxina 23 do libro. Referímonos a aspectos  como a orixinalidade da obra de Plauto e a súa relación con Grecia, o concepto da contaminatio, a diferenza entre Comedia Antigua e Nova, as partes nas que se divide unha comedia e, por suposto, a evolución semántica do nome do escravo Sosias.
Sobre a representación do grupo Noite Bohemia, reparar nos cambios que se introducen na súa versión en comparación coa obra escrita por Plauto.


Sosias  narra ao seu amo o encontro co seu "alter ego"  (o deus Mercurio).

SOSIA: Vera dico, domine. Omnem imaginem meam alter habet et similis est mei. Idem est atque ego.

AMPHITRUO: Quid narras?

SOSIA: Eodem est ille habitu; iisdem pedibus incedit, iidem oculi, idem nasus, eadem frons in capite eodem; co­lor idem eiusdem barbae. Easdem aures habet, os idem. Neque lac lactis similius est quam ille ego similis est mei. Eadem fecit atque ego. Ipse mihi omnia narravit, non modo pugnam, sed praedam, hostes ti­moremque meum. Ipsius Sosiae vim et virtutem ag­novi.

AMPHITRUO: Insane!

SOSIA: Vera dico. Nunc ego sum domi.

AMPHITRUO: Non es domi: hic mecum ades. Homo idem duobus locis simul esse non potest.

SOSIA: At ego sum profecto hic et illic: res ita est!

AMPHITRUO: Ubi bibisti, homo turpissime?

SOSIA: Nusquam equidem bibi.

AMPHITRUO: Tunc id dicis!

SOSIA: Ego ipse dico. Audisne? Domi ego sum, inquam, et apud te adsum Sosia idem. Res eius modi est...

VOCABULA: 
adsum, ades, adesse, affui: estar a pé /ante 
agnosco, is-ere, agnovi: coñecer.
apud ( prep.) ante, xunto a
at: conx. pero
audio, -is.-ire,-ivi: escoitar
aures-is:(f) orella
barba,-ae:(f) barba
bibo, is,ere,bibi: beber
caput,-itis (n) cabeza.
color, -oris(m) cor
dico, is ere, dixi: dicir
domi: (locativo de domus) en casa 
dominus, -i: señor
duo, duae,duo: dous.
equidem: adv. certamente
esse infinitivo do verbo sum, es, esse, fui: ser, estar.
eius (xenitvo de is ,es ,id: este, esta isto) de este
frons, frontis: (f) fronte.
habitus,us: forma  eodem habitu ( a mesma aparencia).
hic ( adv. ) aquí.
homo , hominis (m) home
hostis-is: (m) inimigo
idem, eadem, idem ( pronome de identidade) o mesmo, a mesma, o mesmo.
ille, illa, illud (pronome/ adx) aquel, aquela,aquilo ( pode ser el, ela)
illic; adv. alí.
imago, -inis(f): imaxe
incedo, is .ere: andar, avanzar.
inquam: (verbo defectivo ) digo
insanus, -a,-um: (adx) tolo.
ita(adv) así, deste modo
lac, lactis: (n) leite
mei (xenitivo do pronome persoal 1ª persoa singular) de min.
modus, .i: modo, maneira, xeito, forma.
narro,-as- are, avi: contar.
nasus, -i (m) nariz.
-ne? acaso...?
non modo... sed : non só... senón 
nunquam ( adv) nunca
oculus,-i:(m) ollo
omnis, -e: adx. todo
os, oris ( n) boca
pes,pedis (m) pé.
potest  3ª persoa de possum: poder 
praeda,ae(f) botín.
profecto (adv) certamente, sen dúbida
pugna,-ae (f) batalla, loita.
res, -ei (f) cousa, asunto. 
similis, -e: adx. semellante, idéntica
similius: Máis semellante a/que 
simul(adv) ao mesmo tempo
timor-oris: (m) temor.
tunc: (adv) entón
turpissmus,-a.-um: descarado, sen nada de vergoña
ubi? Onde
vera, ae: (f) verdade
virtus-utis(f) valor
vis: (vires) (f) forza 

Para calquera dúbida sobre o texto, podes consular o teu libro de Anfitrión nas páxinas 66-67.


BÓTALLE UN OLLO Á DECLINACIÓN DOS PRONOMES:


mércores, 4 de abril de 2018

TEATRO GRECOLATINO/ VISITA A OURENSE

Imos comezar a nosa preparación da visita sabendo que o nacemento de Ourense está relacionado cunha ARA, un monumento dedicado a unha deidade en cumprimento dunha petición por algunha causa,  dedicada ás Ninfas aparecida en 1802 nas primeiras excavacións na zona das Burgas :





Deidade a quen se lle dedica: NYMPHIS

Persoa que lla dedica: CALPURNIA ABANA AEBOSO


Motivo:  EX   VISU  (por un soño ou visión)

Fórmula final: V. S. L. (Votum Solvil Libens: "cumpriu gustosamente o voto /desexo / petición")


NYMPHIS.  Nunha ARA dedicada ás NYMPHAS, deidades romanizadas relacionadas coa auga e o seu poder curativo, nos lembra a orixe de  OURENSE que, se cadra, en lugar de chamarse así polo ouro que arrastraba o Miño, era un espazo coñecido polas súas augas termais ( o topónimo hai quen dí que procede da expresión latina "aquae URENTES", é dicir augas abrasadoras, en lugar da cidade auriensis que quere dicir "de ouro").



Mais se investigamos con maior fondura o tema emerxe o topónimo Burgas: BURGA:  unha palabra que podemos ben relacionala co CELTA  Beru “quente”  ou ben co  LATÍN burca “pía”. Neste contexto é onde un deus castrexo, é dicir, anterior á chegada dos romanos a estas terras fainos pensar nunha orixe da cidade anterior á invasión e conquista por parte de Roma, os fillo sda loba.

As orixes de Ourense, sen dúbida, están asociadas ás augas termais, nas excavacións máis recentes (1995-2010) na zona das Burgas atopáronse varias aras dedicadas a un deus prerromano denominado  REVVE ANABARAEGO.



Procuremos logo información sobre este deus prerromano para comentarlle aos noso compañeiros de 3º da ESO os resultados da investigación.
Camafeo atopado nas Burgas, representa o baño de Venus.